Onze maatschappij is erg gericht op prestaties leveren. Dit wordt ons als kind al vroeg geleerd op school, bij sport en later als volwassen mens op de werkvloer. Over het algemeen heerst er op al deze plekken een bepaald gemiddeld niveau. Er zijn echter altijd mensen die beter presteren, maar ook kinderen of volwassen die minder goed presteren. Dit wordt onderpresteren genoemd. Veel HSP’ers en HB’er worstelen met het feit dat ze onderpresteren. Ze presteren dus onder hun niveau. Dat gebeurt niet zomaar.
Wat is onderpresteren precies, hoe ontstaat het en wat kun je eraan doen? Je leest er meer over in dit blog.
Wat is onderpresteren?
De term onderpresteren is afkomstig uit de pedagogiek. Onderpresteren ontstaat namelijk meestal bij kinderen. Het betekent dat het kind onder zijn of haar niveau presteert. Dit komt vaak voor bij kinderen die hoogbegaafd of hoogsensitief zijn.
Bij prestaties op school of werk wordt een bepaalde norm gehanteerd. Het gaat dan meestal om het gemiddelde niveau van werknemers of leerlingen. Presteert iemand slechter dan dit gemiddelde, dan wordt dit onderpresteren genoemd.
Onderpresteren en HSP
Als HSP’er kan de werkplek behoorlijk overweldigend zijn. Dit kan ervoor zorgen dat je onder je kunnen presteert. Doordat je jouw handen vol hebt aan overleven tussen alle prikkels, komen je talenten en kwaliteiten niet tot hun recht. Doordat je tijd nodig hebt om prikkels te verwerken is er minder ruimte voor dat wat je goed kunt. Je presteert dan dus onder je kunnen. Een goede werkomgeving is daarom voor een HSP’er cruciaal.
Hoogbegaafd en onderpresteren
Als je hoogbegaafd bent, zou je denken dat topprestaties binnen handbereik liggen. Verrassend genoeg ervaren veel hoogbegaafden juist het tegenovergestelde: onderpresteren. Hoewel je over een uitzonderlijke intelligentie en capaciteit beschikt, kun je vastlopen in een systeem dat niet is ontworpen voor jouw manier van denken. Je verveelt je snel als je niet wordt uitgedaagd, dat kan zelfs leiden tot een bore-out.
Een hoogbegaafd iemand stelt vaak onrealistisch hoge eisen aan zichzelf, waardoor je bang kunt zijn om te falen en dus niets probeert. Of je hebt in het verleden nooit geleerd om inspanning te leveren vanwege het gemak waarmee je leerde, waardoor je nu vastloopt als je wel een uitdaging tegenkomt.
Onderpresteren als hoogbegaafde is vaak een gevolg van een mismatch tussen jouw behoeften en capaciteiten en de verwachtingen en structuur van de buitenwereld. Het is cruciaal om dit te herkennen en te zoeken naar omgevingen en kansen die recht doen aan jouw bijzondere talenten.
Hoe herken je onderpresteren?
Onderpresteren is te herkennen door bepaalde signalen op te merken.
Deze signalen zijn:
- Je gedraagt je thuis anders dan op je werk;
- Je vindt je werk niet leuk;
- Je hebt een laag zelfbeeld;
- Je voelt je vaak vaak boos, verdrietig of teleurgesteld;
- Je levert je werk in een laag tempo, bent snel afgeleid en werkt slordig;
- Je worstelt met faalangst of perfectionisme;
- Je merkt dat je stagneert in je persoonlijke groei;
- Je neemt geen initiatief;
- Je bent geneigd om je makkelijke ziek te melden;
- Je vindt het lastig om keuzes te maken;
Tips bij onderpresteren
Als je zowel hoog sensitief (HSP) als hoogbegaafd (HB) bent, kun je te maken krijgen met onderpresteren. Je bent niet alleen intelligent en leergierig, maar je bent ook bijzonder gevoelig voor prikkels, emoties en nuances in je omgeving. Onderpresteren kan dan een onbedoeld gevolg zijn. Hier zijn vijf tips om dit tegen te gaan:
Hier volgen enkele tips:
De juiste werkomgeving
Een juiste werkomgeving is cruciaal voor een HSP’er en HB’er. Dat geldt zowel praktisch als in dat je een omgeving nodig hebt waarin je prikkelarm kunt werken. Maar de juiste werkomgeving zit ook in een omgeving waarin je op het juiste niveau geprikkeld wordt en je jouw kwaliteiten goed in kunt zetten.
Omring je met gelijkgestemden
Omring je met mensen die je begrijpen. Natuurlijk kan dit niet bij iedereen het geval zijn, maar je hebt mensen nodig die je snappen. Dat kan zowel op de werkvloer als er buiten zijn.
Communiceer met je omgeving
Communiceer met je teamleider, leidinggevenden en collega’s over wat er in je leeft. Deel je gevoelens, het is de enige manier waarop je voor beide partijen tot een uitkomst komt die past.
Reflecteer op je baan
Uiteraard is een gezonde reflectie op het werk wat je doet ook gepast. Kunnen jouw talenten en kwaliteiten tot hun recht komen in je huidige werk? Of is het tijd om een baan te zoeken die beter bij je past.
Conclusie
Onderpresteren komt relatief vaak voor bij hoogbegaafden en HSP’ers. In sommige gevallen is het een gevolg van te weinig uitdaging hebben op school of werk. Onderpresteren kan echter ook veroorzaakt worden door niet op te willen vallen in een groep of door perfectionisme.
Onderpresteren begint al vaak vroeg op de basisschool. Als er niets aan gedaan wordt kan het zich voortzetten in het leven van een volwassen hoogbegaafd of hoogsensitief persoon. Het is daarom belangrijk om onderpresteren snel te herkennen.