Veel hoogsensitieve mensen hebben het gevoel juist in de avond onrustig en gespannen te zijn, terwijl ze na een drukke dag op het werk juist willen ontspannen. Ze beginnen met piekeren en de prikkels van de dag komen alsnog binnen, waardoor slapen moeilijker wordt.

Hoe vervelend het misschien ook is, toch is het een logisch gevolg van hoe een hooggevoelig zenuwstelsel werkt. Jouw systeem heeft simpelweg meer tijd nodig om alle indrukken van de dag te verwerken. In dit blog leg ik je uit waarom dit gebeurt en hoe je de dag kunt op een ontspannen manier kunt afsluiten.

In het kort: waarom ervaren HSP’ers juist in de avond pieken van stress?

HSP’ers pieken ’s avonds in stress omdat ze overdag veel prikkels hebben verzameld die pas in de avond verwerkt worden. Wanneer de buitenwereld tot rust komt, komt bij een hoogsensitief persoon alles van de dag naar boven. Dit kan zorgen voor een overvol hoofd, piekergedachten en moeilijk in slaap vallen. Gelukkig kun je met bewuste keuzes, zoals regelmatige pauzes overdag en een rustig avondritueel dit patroon doorbreken en je dag ontspannen afsluiten.

Hoe merk je dat je ‘s avond veel stress hebt?

Herken je dit? Je komt thuis na een lange dag en je wilt eigenlijk tot rust komen, maar in plaats daarvan lijk je alleen maar nog meer stress te krijgen. De meest kleine dingen blijven door je hoofd spoken: iets wat een collega tegen je heeft gezegd, een mail die je nog moet beantwoorden of geluiden en andere prikkels die je hebt opgepikt. Terwijl de hele wereld juist lijkt te ontspannen, daar voel jij de spanning juist toenemen.

Onderzoek wijst uit dat HSP’ers gemiddeld meer tijd nodig hebben om prikkels te verwerken dan mensen die niet hoogsensitief zijn. Juist in de avonduren, wanneer de externe prikkels afnemen, komen alle indrukken van de dag bij een HSP omhoog en wordt de opgebouwde spanning ineens merkbaar.

Waarom hebben HSP’ers in de avond meer stress?

Prikkels stapelen zich gedurende de dag op. Als je hoogsensitief bent, dan ben je extra gevoelig voor al deze prikkels die op je af komen. Geluiden, mensen om je heen en de verschillende emoties die je op een dag ervaart, die worden allemaal diepgaand verwerkt. 

Overdag ben je vaak bezig en ga je gewoon door met je leven, waardoor je weinig tijd neemt om alle prikkels te verwerken. Pas als het avond wordt en de externe prikkels minder worden, dan krijgt je brein eindelijk de tijd om de prikkels te verwerken. 

Met andere woorden: op het moment dat je na een lange dag wil ontspannen, loopt ook de emmer over met alle prikkels die je vandaag op je af hebt laten komen. Je zenuwstelsel blijft daardoor actief.

Als je dan vervolgens gaat slapen, dan hoor je in bed alle gesprekken terug die je die dag hebt gehoord of gevoerd. Alsof er in bed pas ruimte kan ontstaan om te luisteren naar wat er allemaal is gebeurd.

Dit laat zien hoe een hoogsensitief persoon werkt: hij of zij stapelt overdag alles op, om in de avond een inhaalslag te maken. Het gevolg? Je gaat piekeren, je voelt emotionele onrust, je slaapt slecht en je krijgt fysieke klachten.

Is het schadelijk om elke avond zo gespannen te zijn?

Het is niet erg om af en toe gespannen te zijn als je ‘s avonds op de bank zit, maar als je merkt dat je bijna elke avond gestresst bent, dan is dat wel iets om serieus te nemen. Als dat elke avond gebeurt, dan kun je er namelijk uitgeput raken. 

Daarnaast belandt je ook in een vicieuze cirkel: als je namelijk overdag moe bent en weinig energie hebt, dan heeft dat ook weer invloed op hoe je je in de avond voelt.

Kortom: ja, het is schadelijk als je je structureel gespannen voelt. Het verhoogt het risico op overspannenheid of een burn-out, omdat je nooit echt rust kunt nemen en altijd maar blijft doorgaan. Erg ongezond dus voor zowel je lichaam als geest.

Wat is de rol van piekeren (en waarom het je belemmerd)?

Piekeren is een van de manieren waarop de opgebouwde spanning zich gaat uiten. Maar wat is piekeren eigenlijk?

Als je piekert, dan blijf je voortdurend malen over je gedachten, de zorgen die je hebt of dingen die zijn gebeurd. In de avond heb je vaak eindelijk de stilte om na te denken en tot rust te komen, maar juist dan draait je hoofd op volle toeren. Onverwerkte indrukken van de dag, dingen die je hebt gezegd of zorgen die je hebt gehad komen ineens bovendrijven.

Piekeren houd je dus alert en actief, terwijl je eigenlijk zou moeten ontspannen.

Wat kun je doen? Een handige truc is om je gedachten te ‘parkeren’ voor de nacht. Schrijf bijvoorbeeld voor het slapengaan de zorgen die je hebt of dingen die je nog moet doen op papier. Dan hoef je er in bed niet meer over te malen. Ook een ontspanningsoefening kan helpen, bijvoorbeeld een ademhalingsoefening.

Hoe kan ik als HSP’er de dag ontspannen afsluiten?

Er zijn gelukkig veel manieren om je dag rustig af te bouwen en te ontspannen, zodat je als HSP’er niet in de piek van stress en spanning blijft hangen. Een paar handige tips:

Neem af en toe pauze

Wacht niet tot het avond is totdat je mag ontspannen. Neem drie tot vijf keer per dag even een korte pauze van een paar minuten. Ga bijvoorbeeld even kort naar buiten, strek je benen of doe een paar diepe ademhalingen. Het zijn allemaal manieren om prikkels meteen te verwerken, zodat je er later op de dag geen last meer van hebt.

Maak je avonden voorspelbaar

Bedenk een routine waarin je structureel je brein het signaal geeft dat de dag afgelopen is en je mag ontspannen. Dat kan van alles zijn, als het voor jou maar rust uitstraalt. Je kunt een warme douche nemen, comfortabele kleding aantrekken, het licht dimmen of rustige muziek aanzetten.

Door elke avond vergelijkbare handelingen te doen, leert je lichaam dat het tijd is om tot rust te komen.

Schrijf je hoofd leeg

Schrijf je hoofd leeg voordat je gaat slapen. Maak bijvoorbeeld een lijstje van dingen die je niet moet vergeten, of noteer random de gedachten die je op dat moment hebt. En onthoud dat je je notitieboeken niet hoeft te structuren. Schrijf gewoon!

Beperk blauw licht

Onze telefoons, laptops en televisies houden ons door het blauwe licht laat op de avond actief. Door minstens een uur voor het slapengaan je telefoon weg te leggen en je televisie uit te drukken, kan je brein tot rust komen en komt je lichaam ook automatisch tot rust.

Lees in plaats daarvan een boek of luister naar rustige muziek.

Ontspan je lichaam bewust

Stress stapelt zich ook fysiek op, dus zorg dat je lichaam zich kan ontspannen. Doe bijvoorbeeld deze simpele oefening: adem een paar seconden rustig in, om daarna langer uit te ademen. Je hartslag gaat dan omlaag en je spieren ontspannen. 

Of span juist bewust even al je spieren een voor een aan en laat weer los, van je schouders tot je tenen. Op deze manier zakt de spanning uit je lichaam.

Kortom: waarom het belangrijk is om prikkels te reguleren

Als hoogsensitief persoon reageer je intenser op prikkels dan gemiddeld. Dat maak je gevoelig en intuïtief en dat is een sterke eigenschap. Het kent alleen ook uitdagingen, omdat je gevoelig bent om overprikkeld te raken. Door prikkels beter te reguleren voorkom je dat je ‘s avonds overweldigd en vermoeid op de bank zit en je dan pas alle prikkels kan verwerken. 

En het is makkelijker dan het lijkt: met een paar kleine veranderingen in je dag, zoals bewust een pauze nemen gedurende de dag, je grenzen bewaken of minstens een uur voor het slapengaan je telefoon weg te leggen, bouw je de dag langzaam af en geef je je brein en lichaam de kans om te herstellen. En dat heeft direct invloed op je slaap en dus ook op je energie en je gemoedstoestand de volgende dag.

Doe je dit niet, dan loop je het risico om altijd moe te zijn, altijd slecht te slapen en in het ergste geval kom je in een burn-out terecht.