Hooggevoeligheid en perfectionisme gaan vaak hand in hand. Als je hooggevoelig bent, dan heb je een verhoogde gevoeligheid voor prikkels uit je omgeving. Je raakt hierdoor sneller overweldigd en je reageert intenser op situaties.
Dit kan leiden tot perfectionisme; je streeft naar perfectie, om jezelf te beschermen tegen afwijzing en kritiek. Hoe kan het dat perfectionisme en hooggevoeligheid vaak samen gaan en wat is de relatie met de angst om afgewezen te worden? In dit blog lees je er alles over.
Hoe kan het dat perfectionisme veel voorkomt bij HSP ‘ers?
Het brein van een HSP ‘er werkt anders dan bij andere mensen. Een HSP ‘er is een diepe denker; ze zijn erg gericht op anderen, ze zijn behulpzaam en letten op de kleine details. Als HSP ‘er leg je de lat vaak hoog voor jezelf. Dit maakt je vatbaar voor perfectionisme.
Een HSP ‘er ervaart afwijzing intenser
Een HSP ‘er ervaart afwijzing een stuk intenser dan andere mensen. Gebeurt dit regelmatig, dan kun je het gevoel krijgen dat je niets waard bent. Het kan ook zijn dat je je niet gezien voelt of gevoeld hebt als kind. Om toch het gevoel te krijgen dat je gezien wordt, ga je perfectionistisch gedrag laten zien. Je wilt het zo goed doen dat er geen kans meer is om afgewezen te worden.
Sterke innerlijke criticus
Als hooggevoelig mens heb je ook vaak een sterke innerlijke criticus die je vertelt dat je niet goed genoeg bent en dat je beter kunt. Dit gevoel zorgt ervoor dat je steeds bezig bent om jezelf te overtreffen en (beter) te presteren. Dit resulteert in weinig zelfvertrouwen en het uitputten van jezelf.
Perfectionisme en de angst om afgewezen te worden
Perfectionisme heeft te maken met angst; de angst om niet aan bepaalde verwachtingen te voldoen (van jezelf of van een ander) en de angst om het niet goed te doen.
De angst om niet goed genoeg te zijn of afgewezen te worden, wordt Rejection Sensitivity genoemd. Deze angst voor afwijzing kan ervoor zorgen dat je nog meer je best gaat doen en dit kan belemmerend werken.
Perfectionisme als overlevingsgedrag
Als je angst voor afwijzing zo groot is en je het ten koste van alles wilt voorkomen, dan kan perfectionisme fungeren als een soort overlevingsmechanisme. De kans is groot dat je als kind gedacht hebt dat als je alles extreem goed doet, dat mensen je ook niet meer afwijzen.
Deze vorm van perfectionisme heeft ook een keerzijde, want als jij steeds harder gaat lopen om fouten te voorkomen, dan loop je jezelf voorbij. Daarbij komt dat je ook maar een mens bent en mensen maken nu eenmaal fouten. Het wordt tijd dat je wat minder hard wordt voor jezelf.
Wat is het gevaar van perfectionisme?
Als je op een gezonde manier perfectionistisch bent, dan is dit een mooie eigenschap. Het zit in je natuur om dingen goed te doen en je bent gezond zelfkritisch.
Het is een ander verhaal als je doorslaat in perfectionisme. In dat geval ben je namelijk alleen nog maar bezig met wat een ander van jou vindt of denkt, waardoor je snel over je eigen grenzen heen gaat. Op deze manier verlies je het contact met je authentieke zelf, wat kan leiden tot burn-out of een depressie.
De gevolgen van extreem perfectionisme zijn:
- Je kunt fysieke klachten krijgen; je lichaam wil niet verder, omdat de eisen die je aan jezelf stelt te hoog zijn;
- Je kunt last krijgen van angsten;
- Je kunt je depressief of somber voelen;
- Je komt niet meer tot rust en raakt oververmoeid;
- Je bent nooit tevreden over de dingen die je maakt of doet;
- Je durft geen nieuwe dingen aan, omdat je bang bent om te falen.
Wat kun je doen om minder perfectionistisch te zijn?
Als perfectionist zit je veel in je hoofd, je probeert alles te controleren. Het werkt niet, maar het geeft je een veilig gevoel. Voor een HSP ‘er is veel in je hoofd zitten een overlevingsstrategie. Het is belangrijk om weer in je lijf te komen. Dit kun je bijvoorbeeld doen door te gaan wandelen, een creatieve hobby te starten of te gaan sporten.
Daarnaast is het belangrijk om te achterhalen waarom je perfectionistisch bent. Als je weet waar je perfectionistische gedrag vandaan komt, dan kun je hier stappen in nemen. Vaak komt perfectionisme voort uit de kindertijd, om een bepaalde reden heb je perfectionistisch gedrag ontwikkeld. Je kunt dit nu loslaten.
Tot slot is het belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Dit helpt je om minder vatbaar te zijn voor externe prikkels. Als jij goed in je vel zit, dan wordt afwijzing ook minder belangrijk voor je. Achterhaal wat jou energie geeft en wat jou energie kost.